دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی

معرفت

غلامحسین ابراهیمی دینانی در سال ۱۳۱۳ در یک خانواده مذهبی در روستای دینان در اصفهان چشم به جهان گشود، و پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی به حوزه علمیه وارد شد و تا درجه اجتهاد تحصیل خود را ادامه داد. سپس به تحصیلات دانشگاهی روی آورد و مدرک دکترای فلسفه خود را از دانشگاه مشهد دریافت نمود (۱۳۵۵ ه. ش) وی مدتی درهمان دانشگاه حوزه علمیه و نیز در دانشگاه تهران تدریس نموده است و هنوز در دانشگاه تهران به فعالیت آموزشی خود ادامه می‌دهد. تا کنون از وی چند اثر منتشر گردیده است که مشهورترین و جدیدترین آن‌ها کتاب سه جلدی دفتر عقل و آیت عشق می‌باشد. کتاب (ترجمه) “ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام” و کتاب ”دفتر عقل و آیت عشق “تالیف غلامحسین ابراهیمی دینانی، به ترتیب در دوره های هفدهم و بیست و سوم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان کتاب سال برگزیده شدند. وی برگزیده همایش طرح سپاس در سال ۸۵ در فرهنگسرای سینا می‌باشد. ایشان برگزیده بیست و ششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی و شانزدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال را به خود اختصاص داده است.


تحصیلات رسمی و حرفه ای:


غلامحسین ابراهیمی دینانی تحصیلات ابتدائی خود را در اصفهان به پایان رساند و سپس دوره فقه اصول و ادبیات را در حوزه علمیه گذراند و تحصیل دروس دینی را تا دوره اجتهاد طی کرد. اما مدتی بعد تصمیم گرفت که به تحصیل در دانشگاه بپردازد، حاصل این تصمیم و تلاش‌های پیگیر وی کسب درجه دکتری فلسفه از دانشگاه تهران در سال ۱۳۵۵ ه. ش بود.


خاطرات و وقایع تحصیل:


غلامحسین ابراهیمی دینانی از کودکی به درس و کتاب علاقمند بود. وی هنگامی که در حوزه دروس فقه، ادبیات منطق بلاغت و اصول را می‌گذراند فلسفه را قوی‌تر از کلام یافت و به مطالعه آن پرداخت. دکتر دینانی درباره فضای حوزه‌ها در آن روزگار می‌گوید که این مراکز از فضایی بسته اما پر معنویت برخوردار بوده‌اند. با این وجود وی شیوه زندگی در حوزه را نمی‌پسندید، اما به علوم آن علاقمند بود. از این رو وارد دانشگاه شد.


فعالیت‌های ضمن تحصیل:


غلامحسین ابراهیمی دینانی هنگامی که در حوزه به تحصیل می‌پرداخت در همان مرکز نیز سطوح پایین‌تر علومی چون فقه، اصول، منطق، فلسفه و ادبیات را تدریس می‌کرد. از این گذشته ظاهراً در همان زمان به تمرین و آموختن زبان عربی می‌پرداخت. تا آنجا که بعدها توانست چند کتاب عربی را ترجمه نماید.


استادان و مربیان:


غلامحسین ابراهیمی دینانی، تحصیلات خود را در حوزهٔ علمیه اصفهان نزد استادانی چون شیخ محمد علی حبیب آبادی و حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی آغاز کرد. آنگاه برای ادامه تحصیل عازم قم شد. دروس سطح را نزد اساتیدی مانند مرحوم مجاهدی، سلطانی طباطبایی، فکور یزدی و آقا شیخ عبدالجواد اصفهانی گذراند و مدتی هم درس خارج مرحوم آیت الله بروجردی شرکت کرد. اصول را نیز نزد مرحوم سید محمد داماد خواند اما بیشترین مدت تحصیل خارج فقه و اصول را در درس امام خمینی (ره) سپری کرد. وی از محضر استاد علامه طباطبایی نیز بهره برده است که از آن دوران می‌گوید: “در همان ایام-تحصیل در حوزه علمیه قم- ضمن این که در درس‌های خارج فقه و اصول شرکت می‌کردم در درس‌های فلسفه علامه طباطبائی نیز حضور پیدا می‌کردم. علاوه بر درس‌های روزانه خود که غالباً تدریس کتاب اسفار ملاصدرا و شفای ابن‌سینا را شامل می‌شد جلسه‌های خصوصی تدریس فلسفه در شب‌های پنج‌شنبه و جمعه را به عهده داشت که بنده نیز در آن جلسات شرکت فعال و مداوم داشتم علامه طباطبائی در هر سال چند ماه نیز در شب‌های جمعه به تهران می‌رفتند و با پرفسور هانری کربن فرانسوی در موضوعات مختلف دینی و فلسفی به گفتگو می‌پرداختند این بنده به همراه مرحوم علامه به تهران می‌رفتم و در آن جلسات شرکت می‌کردم ” وی از آغاز تحصیل در اصفهان، فراگیری فلسفه را نیز نزد شخصی به نام ضیاء پور شروع کرد و پس از عزیمت به قم بلافاصله به درس مرحوم علامه طباطبایی وارد شد و در حلقه خصوصی شاگردان ایشان نیز قرار گرفت. ایشان در کنار فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفهٔ غرب را نیز نزد مرحوم دکتر غلامحسین صدیقی فرا گرفت.


وقایع میانسالی:


غلامحسین ابراهیمی دینانی در سال ۱۳۴۵ به دانشگاه تهران راه یافت. پس از اخذ مدرک کارشناسی در رشته فلسفه به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. تا سال ۱۳۵۱ تهران بود. در سال ۱۳۵۲ از رساله دکتری خود دفاع کرد. تا سال ۱۳۶۱ در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد مشغول تدریس بود و پس از انقلاب شکوهمند اسلامی به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد. خروج غلامحسین ابراهیمی دینانی از حوزه علمیه و ورود به دانشگاه مشهد (۱۳۵۵ ه. ش) برای تدریس یکی از تحولات و تغییرات مهم در شیوه زندگی وی بود که طرز فکر وی به شیوه های تحقیق دانشگاهی سوق داد. با این وجود به فلسفه و کلام اسلامی وفادار ماند و مضامین این علوم ذهن او را به خود مشغول می‌نمود. وی در زمان تدریس در دانشگاه مشهد، مقالاتی را برای روزنامه‌ها و مجلات دانشکده تحریر می‌نمود.


مشاغل و سمت‌های مورد تصدی:


پس در حدود سال‌های ۱۳۵۵-۵۶ با انجمن فلسفه ایران به ریاست دکتر سید حسین نصر همکاری و رفت و آمد داشت چنانکه توسط همان مرکز رساله دکترای خود تحت عنوان قواعد کل فلسفه را در سه جلد به چاپ رساند. وی هم اکنون استاد فلسفه دانشگاه تهران می‌باشد.


فعالیت‌های آموزشی:


غلامحسین ابراهیمی دینانی در حین تحصیل در حوزه علمیه، دروسی چون فقه، اصول، ادبیات منطق و فلسفه و ادبیات را تدریس می‌نمود. در حدود سال‌های ۵۶-۱۳۵۵ نیز هنگامی که وی به تازگی رساله دکتری خود را نوشته بود، در دانشگاه فردوسی مشهد تدریس می‌کرد. وی در سال ۱۳۶۲ به دانشگاه تهران منتقل شد و تا هم اکنون در گروه فلسفه آن دانشگاه به تدریس فلسفه اشتغال دارد در خلال این مدت علاوه بر کار تدریس به تألیف کتاب‌هایی در زمینه‌های مختلف فلسفی مبادرت کرده است.

شاگردان:


غلامحسین ابراهیمی دینانی چون از جوانی به تدریس می‌پرداخت، به دلیل فاصله سنی کمی که با شاگردان خود داشت روابط بسیار نزدیکی با آنان برقرار نمود. امروزه نیز همان صمیمیت میان استاد و دانشجویان وی برقرار است؛ و بیشتر فارغ‌التحصیلان فلسفه دانشگاه تهران از شاگردان او بشمار می‌روند.


جوایز و نشان‌ها:


کتاب  “ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام” و کتاب”دفتر عقل و آیت عشق” غلامحسین ابراهیمی دینانی، به ترتیب در دورهای هفدهم و بیست و سوم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان کتاب سال برگزیده شدند. وی برگزیده همایش طرح سپاس در سال ۸۵ در فرهنگسرای سینا می‌باشد. ایشان برگزیده بیست و ششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی و شانزدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال را به خود اختصاص داده است.

چگونگی عرضه آثار:


ابراهیمی دینانی در سمینارها و همایش‌های متعدد داخلی و خارجی شرکت جسته و مقالات متعددی در حوزه‌های فلسفی و دین‌پژوهی به رشته تحریر درآورده است. کتاب‌های غلامحسین ابراهیمی دینانی در انتشارات انجمن فلسفه ایران، انتشارات طرح نو، و سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشر شده است.